Zmiany w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

25 sierpnia 2017 r.  w dzienniku ustaw została opublikowana ustawa z dnia 22 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw. Część zmian jakie niesie ze sobą nowelizacja weszła w życie 9 września, kolejna obowiązuje od 1 stycznia 2018 r.  

Obowiązek informacyjny

Dokonano zmiany w zapisach art. 28 zgodnie z którymi właściciel lub posiadacz zabytku wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków ma obowiązek zawiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków o uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu, kradzieży lub zagrożeniu dla zabytku w terminie nie późniejszym niż 14 dni od powzięcia wiadomości o wystąpieniu zdarzenia lub zagrożenia. Właściciel lub posiadacz zabytku, który nie dopełni obowiązku informacyjnego (do wymienionych powyżej obowiązków dochodzi jeszcze zawiadomienie o miejscu przechowywania zabytku ruchomego oraz o zmianie stanu prawnego zabytku w terminie do miesiąca) podlegać będzie karze pieniężnej w wysokości od 500 do 2000 zł.

Zalecenia pokontrolne

Zasadnicze zmiany wprowadzono w art. 40 dot. zaleceń pokontrolnych. Kontrolowana osoba fizyczna lub kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej zyskał możliwość wniesienia umotywowanych zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych oraz złożenia dodatkowych wyjaśnień lub przedstawienia dodatkowej dokumentacji. Wojewódzki konserwator zabytków po rozpoznaniu zastrzeżeń będzie mógł zmienić lub odmówić zmiany zaleceń, każdorazowo uzasadniając swoje stanowisko. Dotychczas brak realizacji zaleceń pokontrolnych zagrożony był karą grzywny, którą wymierzał sąd. Z reguły grzywny wymierzane przez sądy miały wymiar symboliczny. Obecnie nie wykonujący zaleceń pokontrolnych podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 50 000 zł, a karę taka nakłada organ wydający zalecenia pokontrolne.

Administracyjne kary pieniężne

Do najważniejszych ze zmian, które obowiązują od 1 stycznia 2018 r. zaliczyć należy wprowadzenie administracyjnych kar pieniężnych. Oprócz zasygnalizowanych już powyżej kar dot. naruszenia obowiązków informacyjnych oraz niewykonania zaleceń pokontrolnych, konserwator zyskał możliwość nakładania kar pieniężnych w wysokości od 500 do 2000 zł za naruszenie przepisów o przywozie zabytku na terytorium RP oraz za utrudnianie lub uniemożliwianie dostępu do zabytku, a także od 500 do 500 000 zł za podejmowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, prac polegających na usunięciu drzewa lub krzewu z nieruchomości będącej wpisanym do rejestru zabytków parkiem, ogrodem lub inną zaprojekowaną formą zieleni oraz za wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku, za prowadzenie badań konserwatorskich, architektonicznych i archeologicznych.

Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków

Wpływy z kar pieniężnych mają zasilić nowo utworzony Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków. Środkami NFOZ dysponować będzie minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Ustawa przewiduje, że zgromadzone środki zostaną przeznaczone na dofinansowanie prac przy zabytkach wpisanych na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz do rejestru zabytków.

Poszukiwanie zabytków

Zasadniczej zmianie uległy przepisy dot. nielegalnego poszukiwania zabytków. Jak dotychczas poszukiwanie zabytków prowadzone bez pozwolenia lub wbrew warunkom pozwolenia konserwatorskiego kwalifikowane było jako wykroczenie, obecnie poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozwolenia wolności do lat 2.